Mắt đột nhiên đổi màu vàng, tròng trắng chuyển sang sắc ngả màu khiến nhiều người giật mình tự hỏi bị vàng mắt có sao không. Liệu đây có phải là biểu hiện bình thường hay đang cảnh báo một căn bệnh nguy hiểm đang âm thầm tiến triển trong cơ thể?
Mắt vàng là bệnh gì?
Mắt vàng là bị gì? Làm cách nào để bảo vệ mắt khỏi tình trạng này? Mắt vàng thường là do các bệnh liên quan đến gan gây nên, đây là triệu chứng phổ biến của tình trạng bệnh vàng da. Những người mắc bệnh vàng da thường bị vàng niêm mạc, củng mạc, sau đó lan rộng đến toàn bộ da.
Các dấu hiệu khác bao gồm màu nước tiểu sậm và có màu vàng như nghệ. Hiện tượng này chủ yếu do bilirubin, một chất màu trong mật, được hình thành từ việc phá hủy các tế bào hồng cầu, sau đó vận chuyển đến gan. Tại đó, bilirubin được xử lý và tiết ra qua mật, tiếp theo qua hệ tiêu hóa và tiết niệu để loại bỏ khỏi cơ thể.
Nguyên nhân dẫn đến mắt bị vàng cần lưu ý
Để biết bị vàng mắt có sao không, việc xác định rõ nguyên nhân là điều quan trọng. Những người đang băn khoăn mắt bị vàng là bị gì hoặc mắt bị vàng nhẹ có nguy hiểm không cần tập trung vào yếu tố gốc rễ. Chính những bất thường từ bên trong cơ thể mới là nguyên nhân âm thầm gây ra hiện tượng này mà ít ai chú ý từ đầu.
Sỏi mật
Sỏi mật có thể hình thành trong túi mật hoặc trong ống dẫn mật. Đây là nguyên nhân chính gây tắc mật. Khi sỏi mật xuất hiện trong ống dẫn mật, nó có thể gây tắc hoàn toàn hoặc một phần của quá trình dẫn mật từ gan xuống túi mật và ruột non. Trong trường hợp này, nồng độ bilirubin trong máu tăng cao và dẫn đến tình trạng mắt vàng, có thể kèm theo tình trạng ngứa mắt trái theo giờ.
Lạm dụng rượu
Người nghiện rượu nặng trong thời gian dài (ít nhất từ 8 đến 10 năm) có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng. Một số người có thể phát triển viêm gan và phá hủy tế bào gan, mà sau đó sẽ hình thành các mô sẹo để thay thế các mô gan khỏe mạnh đã bị phá hủy, gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của gan.
Bệnh về ống mật chủ
Sỏi mật là nguyên nhân thông thường nhất gây ra các vấn đề ống mật chủ. Tuy nhiên, cũng có một số nguyên nhân hiếm gặp khác dẫn đến tình trạng mắt vàng, chẳng hạn như:
- Teo đường mật bẩm sinh: Gây rối loạn lưu thông mật và là bệnh bẩm sinh.
- Viêm đường mật nguyên phát (primary biliary cholangitis): Dẫn đến sự phá hủy dần của các ống mật chủ.
- Viêm đường mật xơ hóa nguyên phát (primary sclerosing cholangitis).
Bệnh hồng cầu hình liềm
Bệnh hồng cầu hình liềm thường gặp ở người gốc Phi và Caribbean. Nó làm thay đổi hình dạng và gây kết dính giữa các tế bào hồng cầu trong gan, đồng thời vòng đời của hồng cầu này cũng ngắn hơn bình thường. Khi những tế bào hồng cầu qua đời nhanh hơn, bilirubin được giải phóng nhưng gan không thể xử lý nhanh chóng, gây ra tình trạng mắt vàng.
Viêm gan
Gan có thể bị viêm do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng viêm gan do virus là phổ biến nhất, bao gồm các triệu chứng của viêm gan A, B và C. Viêm gan virus có thể diễn ra theo cấp tính hoặc mạn tính (kéo dài ít nhất 6 tháng). Viêm gan gây tổn thương gan và ảnh hưởng đến hoạt động xử lý bilirubin của gan, dẫn đến tình trạng mắt vàng. Ngoài nguyên nhân vi sinh vật, viêm gan cũng có thể do sử dụng một số loại thuốc hoặc các bệnh tự miễn.
Xơ gan
Xơ gan là quá trình diễn ra từ từ do nhiều bệnh lý khác nhau. Nó dẫn đến hình thành mô sẹo thay thế cho mô gan khỏe mạnh. Xơ gan càng nặng, hoạt động chức năng gan càng suy giảm. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Lạm dụng rượu kéo dài, béo phì và các bệnh lý liên quan gây xơ gan.
- Viêm gan virus B và viêm gan virus C mạn tính.
Bệnh mỡ gan không liên quan đến rượu
Đây là tình trạng tích tụ mỡ quá nhiều trong gan mà không có liên quan đến việc sử dụng rượu. Trong số các loại bệnh gan nghiêm trọng, bệnh viêm gan hoại tử không do rượu được xem là nguy hiểm, gây tổn thương tế bào gan và xơ gan.
Thiếu máu huyết tán
Trong bệnh thiếu máu huyết tán, tế bào hồng cầu bị phá hủy quá nhanh, dẫn đến giải phóng lượng bilirubin quá nhiều. Gan không đủ khả năng xử lý bilirubin nhanh chóng. Thiếu máu huyết tán có thể là bệnh bẩm sinh hoặc xuất hiện sau nhiễm trùng, bệnh tự miễn và một số tình huống khác.
Các tình trạng gắn với vàng mắt
Bệnh lý thường gặp nhất mà có thể gây ra vàng mắt bao gồm:
- Viêm tụy cấp, hay nhiễm trùng tụy
- Một số loại ung thư, gồm cả ung thư gan, tụy và túi mật.
- Thiếu máu tan huyết, rối loạn máu bẩm sinh xảy ra khi máu thiếu các hồng cầu khỏe mạnh
- Sốt rét, một loại nhiễm trùng máu do muỗi gây ra
- Một số rối loạn máu ảnh hưởng đến việc sản xuất và vòng đời của hồng cầu, gồm cả thiếu máu hồng cầu hình liềm
- Rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến cách gan xử lý bilirubin
Các bệnh và thuốc khác có thể gây vàng mắt:
- Bệnh tự miễn tấn công hệ miễn dịch của cơ thể. Vi-rút viêm gan A, B và C có thể lây nhiễm cho tế bào gan, gây ra viêm gan cấp tính (ngắn hạn) hoặc mạn tính (dài hạn) và vàng mắt.
- Vàng da tắc nghẽn có thể xảy ra khi một hoặc nhiều ống vận chuyển mật từ gan đến túi mật để tích trữ bị sỏi túi mật làm tắc. Khi mật không thể chảy đúng cách, nó tích tụ trong máu.
- Xơ gan, đây là giai đoạn muộn khi gan hình thành sẹo, làm giảm khả năng lọc bilirubin của gan. Xơ gan do nhiều dạng bệnh gan gây ra, bao gồm viêm gan, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và chứng nghiện rượu mạn tính — tất cả trong số này đều có thể gây vàng mắt.
- Một số loại thuốc — gồm cả acetaminophen không kê toa (khi dùng quá liều) và thuốc kê toa như penicillin, thuốc tránh thai dạng uống, chlorpromazine và steroid đồng hóa — cũng có thể gây vàng mắt.
Các tình trạng gắn với vàng mắt cần lưu ý
>>> Tham khảo thêm: Bị viêm xoang có sao không và đâu là cách xử lý hiệu quả?
Làm gì khi mắt bị vàng đột ngột xuất hiện
Thắc mắc bị vàng mắt có sao không sẽ tiếp tục ám ảnh nếu không có phản ứng phù hợp. Những ai đang tự hỏi mắt vàng bị sao hoặc lo lắng mắt vàng có sao không cần đặc biệt lưu ý các bước cần thực hiện. Can thiệp đúng cách từ sớm không chỉ giúp cải thiện tình hình mà còn ngăn chặn nhiều hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng.
Cách điều trị vàng mắt cũng như cách vệ sinh mắt và các nguyên nhân khác gây ra tình trạng này phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản. Trong trường hợp vàng mắt do nhiễm trùng, chẳng hạn như viêm gan C hoặc sốt rét, sẽ cần sử dụng kháng sinh, kháng nấm và kháng vi-rút.
Khi vàng mắt xuất phát từ việc sử dụng rượu, cần kiêng cữ thức uống chứa cồn, không hút thuốc lá và tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Trong trường hợp vàng mắt do vấn đề về máu, truyền máu có thể giúp cải thiện tình trạng này.
Trong bệnh lý gan, người bệnh nên tìm hiểu các sản phẩm bổ trợ, thực phẩm chức năng cho gan và nâng cao sức khỏe của bộ phận này để giảm tình trạng vàng mắt. Có thể ưu tiên các sản phẩm chứa các thành phần sau:
- Vitamin E: Hợp chất chống oxy hóa cao, giúp bảo vệ gan khỏi tổn thương.
- Phospholipid thiết yếu: Hợp chất quan trọng giúp tái tạo và sửa chữa tế bào gan bị tổn thương.
- Vitamin nhóm B (B1, B2, B3, B6 và B12): Tăng cường sức khỏe gan và giúp giải độc. Các vitamin nhóm B cũng có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng như mất ngon miệng, chóng mặt và buồn nôn.
Làm gì khi mắt bị vàng đột ngột xuất hiện
Cách cải thiện tình trạng mắt bị vàng tại nhà
Sau khi phát hiện mắt có biểu hiện bất thường, nhiều người lo lắng không biết bị vàng mắt có sao không và cách khắc phục như thế nào. Những ai đang gặp tình trạng mắt bị vàng nhẹ nên chủ động tìm giải pháp cải thiện ngay từ đầu, thay vì chờ đợi bệnh chuyển biến nặng gây ảnh hưởng đến toàn bộ chức năng nội tạng.
- Giảm lượng chất béo và thức ăn chiên xào.
- Tăng cường rau xanh và hoa quả.
- Đảm bảo đủ lượng chất xơ.
- Uống nhiều nước, bổ sung nhiều loại thực phẩm, dược liệu có tác dụng lợi gan, mật.
- Không sử dụng các chất kích thích như rượu và một số thuốc có hại cho gan.
- Không sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến gan mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ.
- Bạn cần tái khám định kỳ theo lời khuyên của bác sĩ để theo dõi tiến triển của bệnh.
>>> Tham khảo thêm: Bị phong thấp có sao không và cách kiểm soát hiệu quả
Sự thay đổi màu mắt không nên xem thường vì đó có thể là hồi chuông cảnh báo từ bên trong. Nếu còn nghi ngờ bị vàng mắt có sao không, hãy chủ động kiểm tra để không bỏ lỡ thời điểm điều trị quan trọng.
