Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, nhiều người thường rơi vào trạng thái suy nghĩ quá mức, hay còn gọi là overthinking. Đây không chỉ là một thói quen xấu mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần. Vậy overthinking là gì? Tại sao chúng ta lại mắc phải và làm thế nào để thoát khỏi vòng xoáy này?
Overthinking là gì? Không đơn giản chỉ là suy nghĩ nhiều
Overthinking có nghĩa là gì trong cuộc sống hàng ngày?
Overthinking là thuật ngữ tiếng Anh, dịch ra tiếng Việt có nghĩa là "suy nghĩ quá mức" hoặc "nghĩ nhiều một cách thái quá". Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây không phải là việc bạn suy nghĩ kỹ trước khi hành động – một điều cần thiết và tích cực. Trái lại, overthinking là khi bạn rơi vào trạng thái suy nghĩ lặp đi lặp lại, lo lắng liên tục, không kiểm soát được các dòng suy nghĩ tiêu cực, và từ đó khiến tâm trí luôn rơi vào trạng thái căng thẳng.
Overthinking là cái gì trong tâm lý học?
Từ góc độ tâm lý học, overthinking là cái gì đó thuộc về xu hướng rối loạn nhận thức, khi con người phân tích mọi vấn đề đến mức kiệt sức về mặt tinh thần. Đây là dạng suy nghĩ vô thức, thường bắt nguồn từ nỗi lo thất bại, sợ bị đánh giá, hoặc cảm giác không đủ tốt. Những người overthinking thường tự đặt ra các giả thuyết bi quan, suy diễn quá đà và phản ứng thái quá với cả những tình huống nhỏ nhặt nhất trong cuộc sống.
>>>Đọc thêm: CV là gì? Cách tạo CV gây ấn tượng với nhà tuyển dụng
Overthinking là bệnh gì? Góc nhìn từ sức khỏe tâm thần
Overthinking có phải là một chứng bệnh?
Một câu hỏi phổ biến là overthinking là bệnh gì? Thực tế, overthinking không được phân loại là một bệnh tâm thần cụ thể trong tài liệu y học. Tuy nhiên, nó là một triệu chứng phổ biến của nhiều rối loạn tâm lý như:
- Rối loạn lo âu (Anxiety Disorder)
- Rối loạn trầm cảm (Depressive Disorder)
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Vì vậy, nếu bạn bị overthinking trong thời gian dài, kèm theo các biểu hiện như mất ngủ, mệt mỏi, không thể tập trung, hoặc cảm thấy căng thẳng quá mức, rất có thể đây là dấu hiệu của một vấn đề tâm lý cần được can thiệp sớm.
Vì sao con người dễ bị overthinking?
Việc bị overthinking không phải là điều hiếm gặp, đặc biệt trong xã hội hiện đại khi áp lực công việc, kỳ vọng cá nhân và ảnh hưởng từ mạng xã hội ngày càng gia tăng. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến overthinking bao gồm:
- Trải qua sang chấn tâm lý (như thất bại, tổn thương trong quá khứ)
- Tính cách cầu toàn, sợ sai
- Môi trường sống nhiều áp lực, cạnh tranh
- Thói quen lo xa, không tin vào bản thân
Những nguyên nhân này có thể kết hợp và tạo thành một vòng luẩn quẩn khiến người ta ngày càng bị cuốn vào suy nghĩ tiêu cực mà không tìm được lối thoát.
Tác hại của overthinking đến cuộc sống và sức khỏe
Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần
Một trong những tác hại của overthinking nghiêm trọng nhất là nó khiến sức khỏe tinh thần suy giảm nhanh chóng. Người bị overthinking dễ cảm thấy căng thẳng, mất ngủ, rối loạn nhịp sinh học và có nguy cơ cao bị trầm cảm nếu không được hỗ trợ kịp thời. Việc suy nghĩ nhiều liên tục cũng làm giảm khả năng nhận thức, khiến não bộ kiệt sức.
Tác động đến các mối quan hệ xã hội
Overthinking không chỉ ảnh hưởng đến chính bản thân người mắc mà còn gây xáo trộn trong các mối quan hệ xung quanh. Người hay suy nghĩ quá mức thường thiếu sự tin tưởng, hay nghi ngờ, dễ phản ứng thái quá và mất kiểm soát cảm xúc. Điều này làm giảm chất lượng giao tiếp và có thể khiến các mối quan hệ trở nên xa cách, lạnh nhạt.
Làm giảm hiệu suất công việc và học tập
Suy nghĩ quá nhiều thường đi kèm với sự do dự và thiếu quyết đoán. Người overthinking sẽ khó đưa ra lựa chọn, mất nhiều thời gian để cân nhắc những kịch bản không chắc xảy ra, từ đó ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành công việc. Không ít người vì overthinking mà để lỡ những cơ hội nghề nghiệp hoặc học tập quý giá.
Gây ra các vấn đề thể chất
Không chỉ là một vấn đề tâm lý, overthinking còn có thể gây ra các biểu hiện thể chất như đau đầu, tức ngực, khó thở, đau dạ dày hoặc các triệu chứng giống như lo âu mãn tính. Điều này cho thấy tầm ảnh hưởng của overthinking là rất rộng, không thể xem nhẹ.
Overthinking trong tình yêu là kẻ thù của sự thấu hiểu
Khi yêu nhưng không thể ngừng suy nghĩ
Overthinking trong tình yêu là một vấn đề phổ biến, đặc biệt ở những người có xu hướng sống nội tâm và thiếu tự tin. Họ thường xuyên phân tích từng lời nói, tin nhắn, biểu cảm của đối phương và tự tưởng tượng ra các kịch bản tiêu cực như: “Anh ấy có còn yêu mình không?”, “Cô ấy nhắn tin với ai mà không trả lời mình?”, “Liệu mối quan hệ này có đi đến đâu không?”
Hậu quả trong các mối quan hệ yêu đương
Tình trạng overthinking nếu không được kiểm soát sẽ làm tổn hại nghiêm trọng đến mối quan hệ tình cảm. Khi một bên liên tục nghi ngờ, kiểm soát hoặc phản ứng tiêu cực, mối quan hệ sẽ dần mất đi sự tin tưởng và thoải mái. Người còn lại cũng dễ cảm thấy áp lực, mệt mỏi và có xu hướng xa cách.
Điều quan trọng là cần học cách giao tiếp cởi mở, trung thực và học cách tin tưởng vào người mình yêu. Overthinking không phải là sự quan tâm sâu sắc, mà là dấu hiệu cho thấy bạn đang thiếu niềm tin vào bản thân và mối quan hệ.
Làm thế nào để yêu mà không overthinking?
Muốn yêu một cách lành mạnh, bạn cần hiểu rằng không ai hoàn hảo và không có mối quan hệ nào không có thử thách. Hãy tập trung vào hiện tại, đừng quá suy diễn những điều chưa xảy ra. Học cách yêu bản thân, làm chủ cảm xúc và trao đổi thẳng thắn với người yêu sẽ giúp bạn giảm thiểu tình trạng overthinking.
>>>Đọc thêm: Bệnh bạch hầu là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng
Overthinking tưởng chừng như chỉ là suy nghĩ nhiều, nhưng thực chất lại âm thầm bào mòn tinh thần và làm giảm chất lượng cuộc sống. Nhận diện sớm dấu hiệu của overthinking và học cách kiểm soát cảm xúc sẽ giúp bạn sống nhẹ nhàng, tích cực và tập trung hơn vào hiện tại. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ mỗi ngày để cải thiện chính mình.
